จะบอกว่าสัตว์ชนิดไหนต้องการปรับตัวเข้ากับมนุษย์หรือไม่ก็คงทำไม่ได้เพราะเราไม่ทราบว่าสัตว์เหล่านั้นมีความรู้สึกนึกคิดอย่างไร แต่สิ่งหนึ่งที่เรารับทราบได้เป็นอย่างดีก็คือความต้องการในการเอาตัวรอดที่ทำให้สัตว์เหล่านั้นต้องปรับตัวเข้ากับโลกที่ถูกยึดครองโดยมนุษย์

ผมเป็นคนที่ชอบขับรถเล่น ก็ขับมอเตอร์ไซค์ฮอนด้าเวฟเก่า ๆ ที่มีอยู่ไปตามทางหลวงชนบท ก็แล้วแต่อารมณ์ว่าจะขับไปไกลแค่ไหน ดินฟ้าอากาศเองก็มีส่วน ร้อนมากก็ไม่ไหวเพราะแดดเผา จะขับฝ่าฝนเม็ดฝนก็ตีผิวจนเจ็บแถมยังหนาวอีก ในระหว่างที่ขับรถเล่นนี้เองที่ผมสังเกตเห็นนกชนิดต่าง ๆ กระโดดไปมาอยู่ริมถนน ในระยะทางสามกิโลเมตรก็จะเห็นอย่างน้อยสามถึงห้าตัว ไม่ว่าจะเป็นนกกระจิบ นกเอี้ยง หรือที่อยู่ห่างถนนหน่อยก็คืออีกาสีดำที่เกาะอยู่บนสายไฟ

ผมไม่เคยคิดมาก่อนว่าทำไมนกเหล่านี้ถึงได้มากระโดดเล่นอยู่ริมถนนแทนที่จะเกาะอยู่บนกิ่งไม้ จนกระทั่งวันหนึ่งผมได้เห็นกับตาว่าเพราะอะไร นกกาตัวใหญ่บินโฉบลงมาจากสายไฟฟ้า คาบเอาซากงูที่โดนรถเหยียบบนถนนใหญ่ไปกินข้างทาง ใช่แล้ว นกเหล่านี้พากันมาเฝ้าตามถนนก็เพื่อมองหาอาหารนั่นเอง

สำหรับนกใหญ่อย่างเช่นอีกา ซากงูที่เลื้อยข้ามถนนไม่ทันและโดนรถเหยียบตายเป็นอาหารมื้อใหญ่ แต่สำหรับนกเล็ก ๆ อย่างเช่นนกกระจิบหรือนกเอี้ยงสิ่งที่พวกมันมองหาก็คือแมลงที่โดนรถชนตายร่วงหล่นอยู่บนถนน

ผมเกิดความสงสัยขึ้นมาทันทีว่าแมลงที่โดนรถชนบนถนนนั้นมีมากถึงขนาดนั้นเลยหรือ แต่เมื่อเห็นจำนวนของนกที่กระโดดไปมารอคอยเหยื่ออยู่ริมถนนแล้วก็คิดว่าจำนวนของแมลงนั้นจะต้องมีมากพอ ถ้ามีไม่มากพอนกเหล่านี้ก็คงไม่ยอมเสียเวลามาหากินเช่นนี้

ประมาณหนึ่งเดือนก่อนเป็นช่วงที่ชาวนาเริ่มไถนาเตรียมหว่าน ผมขับมอเตอร์ไซค์ผ่านนาที่มีรถไถวิ่งวนไถพลิกดินหลายคันในระยะทางไม่ถึงสิบกิโลเมตร และในทุกที่นาซึ่งมีการไถก็จะมีฝูกนกเอี้ยงกระโดดไปมารอคอยจิกกินแมลงที่ถูกรถไถขุดขึ้นมาบนผิวดิน รวมถึงแมลงที่ตื่นตกใจบินหนี

ได้เห็นเช่นนี้แล้วผมก็คิดถึงคำพูดเก่าแก่ที่ว่า “นกเอี้ยงเลี้ยงควายเฒ่า” ความจริงนกเอี้ยงไม่ได้เลี้ยงควาย แต่พวกมันเกาะอยู่บนหลังควายเพื่อคอยโฉบจิกกินแมลงที่แตกตื่นบินหนีฝีเท้าควายต่างหาก จากควายเนื้อก็เปลี่ยนมาเป็นควายเหล็กที่เราใช้เรียกรถไถเดินตาม ต่อมาจึงเป็นรถไถ

สัตว์เหล่านี้บ่นไม่ได้จึงทำได้เพียงปรับตัวเพื่อการเอาชีวิตรอดของเผ่าพันธุ์ตน สัตว์ชนิดไหนที่ปรับตัวไม่ได้ก็สูญพันธุ์กันไป แต่ถ้าพวกมันบ่นได้มันก็คงจะพูดว่า

“จะเบียดเบียนอะไรกันนักหนา”